عدالت و حقیقت خواهى على علیه السلام 1

فان فى العدل سعة و من ضاق علیه العدل فالجور علیه اضیق (نهج البلاغه، کلام 15)

على علیه السلام مرد حق و عدالت بود و در این امر به قدرى شدت عمل به خرج می‌داد که فرزند دلبند خود را با سیاه حبشى یکسان میدید،آن حضرت از عمال خود بازجوئى می‌کرد و ستمگران را مجازات مینمود تا حق مظلومین را مسترد دارد بدین جهت فرمود: بینوایان ضعیف در نظر من عزیز و گردنکشان ستمگر پیش من ضعیفند. حکومت على علیه السلام بر پایه عدالت و تقوى و مساوات و مواسات استوار بود و در مسند قضا جز به حق حکم نمیداد و هیچ امرى و لو هر قدر خطیر و عظیم بود نمیتوانست رأى و اندیشه او را از مسیر حقیقت منحرف سازد. على علیه السلام خود را در برابر خدا نسبت به رعایت حقوق بندگان مسئول میدانست و هدف او برقرارى عدالت اجتماعى به معنى واقعى و حقیقتى آن بود و محال بود کوچکترین تبعیضى را حتى در باره نزدیکترین کسان خود اعمال نماید چنانکه برادرش عقیل هر قدر اصرار نمود نتوانست چیزى اضافه بر سهم مقررى خود از بیت المال مسلمین از آن حضرت دریابد و ماجراى قضیه آن در کلام خود آنجناب آمده است که فرماید: و الله لان ابیت على حسک السعدان مسهدا و اجر فى الاغلال مصفدا احب الى من القى الله و رسوله یوم القیامة ظالما لبعض العباد و غاصبا لشى‏ء من الحطام... .

ادامه مطلب...

علم و حکمت على علیه السلام

ان ههنا لعلما جما (على علیه السلام)

در مورد علم امام و پیغمبر عقاید مردم مختلف است گروهى معتقدند که علم آنان محدود بوده و در اطراف مسائل شرعیه دور می‌زند و جز خدا کسى از امور غیبى آگاه نمی‌باشد زیرا آیاتى در قرآن وجود دارد که مؤید این مطلب است من جمله خداوند فرماید: (و عنده مفاتح الغیب لا یعلمها الا هو) (1) 

(کلیدهاى خزائن غیب نزد خدا است و جز او کسى بدان‌ها آگاه نیست) و همچنین فرماید: (و ما کان الله لیطلعکم على الغیب) (2) (و خداوند شما را بر غیب آگاه نسازد) در برابر این گروه جمعى نیز آنها را بر همه امور اعم از تکوینى و تشریعى آگاه دانند و عده‏اى هم که مانند اهل سنت به عصمت امام قائل نمى‏باشند امام را مانند دیگر پیشوایان دانسته و گویند ممکن است او چیزى را نداند در حالی که اشخاص دیگر از آن آگاه باشند همچنان که عمر در پاسخ زنى که او را مجاب کرده بود گفت. (کلکم افقه من عمر حتى المخدرات فى الحجال) (3) (همه شما از عمر دانشمندترید حتى زن‌هاى پشت پرده) .

بحث در این موضوع از نظر فلسفى مربوط است به شناسائى ذهن و دانستن ارزش معرفت آدمى و این که علم از چه مقوله‏اى می‌باشد و خلاصه آن که علم انکشاف ‏واقع است و به دو قسم ذاتى و کسبى تقسیم می‌شود. (4) علم ذاتى مختص خداوند تعالى است و ما را به تصور حقیقت و کیفیت آن هیچگونه راهى نیست، و علم کسبى مربوط به افراد بشر است که هر کسى می‌تواند در اثر تعلم و فرا گرفتن از دیگرى دانشى تحصیل نماید. و شق سیم علم لدنى و الهامى است که مخصوص انبیاء و اوصیاء آنها می‌باشد و این قسم علم مانند علم افراد بشر کسبى و تحصیلى نیست و باز مانند علم خدا ذاتى هم نیست بلکه علمى است عرضى که از جانب خدا بدون کسب و تحصیل به پیغمبران و اوصیاء آنها افاضه می‌شود و آنان با اذن و اراده خدا می‌توانند از حوادث گذشته و آینده خبر دهند و در برابر هر نوع پرسش دیگران پاسخ مقتضى گویند چنانکه خداوند درباره حضرت خضر فرماید: (و علمناه من لدنا علما) (5) (و ما او را از جانب خود علم لدنى و غیبى تعلیم دادیم) و همچنین حضرت عیسى علیه السلام که از جانب خدا علم لدنى داشت به قوم خود گوید:

(و انبئکم بما تأکلون و ما تدخرون فى بیوتکم) (6) ؛ (شما را خبر میدهم بدانچه می‌خورید و آنچه در خانه‏هایتان ذخیره می‌کنید.)

احادیث نبوى درباره على علیه السلام

انت اخى و وزیرى و وارثى و خلیفتى من بعدى. کفایة الطالب ص 205 (حدیث نبوى)

1ـ حدیث غدیر: علماء و مفسرین از عامه و خاصه نوشته‏اند که پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله موقع مراجعت از حجة الوداع در غدیر خم توقف نموده و پس از ایراد خطبه به مردم فرمود آیا من نسبت به شما اولى به تصرف نیستم؟ عرض کردند چرا؟ فرمود: من کنت مولاه فهذا على مولاه؛ هر کس که من مولا و صاحب اختیار او هستم این على مولاى او خواهد بود و بدین ترتیب او را به ولایت و پیشوائى مردم منصوب گردانید. (1) 

2ـ حدیث منزلت: احمد بن حنبل و شیخ سلیمان بلخى و ابن صباغ مالکى و دیگران نوشته‏اند که پیغمبر صلى الله علیه و آله به على علیه السلام فرمود: انت منى بمنزلة هارون من موسى الا انه لا نبى بعدى. (2)

یعنى تو از من به منزله هارونى از موسى جز این که پس از من پیغمبرى نخواهد بود، بحرانى در کتاب غایة المرام یکصد حدیث از عامه و هفتاد حدیث از خاصه در این مورد نقل کرده است. (3) 

3ـ حدیث یوم الانذار: رسول اکرم صلى الله علیه و آله در اوائل بعثت به فرمان خداى تعالى اقوام نزدیک خود را جمع نموده و رسالت خویش را بآنان ابلاغ فرمود و در همان مجلس اعلام نمود که هر کس از شما در پذیرفتن دعوت من سبقت جوید او پس از من جانشین من خواهد بود، از میان تمام آنان فقط على علیه السلام دعوت آن حضرت را پذیرفت و رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: انت اخى و وزیرى و وارثى و خلیفتى من بعدى. (4) (تو برادر و وزیر و وارث من و جانشین من پس از من هستى) این حدیث از مهمترین احادیثى است که در مورد خلافت على علیه السلام هر گونه عذر و بهانه را از میان بر می دارد زیرا پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله خلافت على علیه السلام را توأم با نبوت خود در همان موقع ابلاغ فرموده است و این مطلب تقریبا در تمام کتب تاریخ و تفسیر و حدیث اهل سنت ذکر شده است و در فصل سوم بخش یکم کتاب تا حدى در این مورد توضیحات لازمه داده شده است .

ادامه مطلب...

هماهنگی با پیامبر اکرم

 

حضرت علی علیه السلام پس از تولد که قنداقه او را رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)  در آغوش کشید، تا نوجوانی و جوانی، همواره با نظارت و رهنمودهای رسول خدا رشد کرد و به کمالات معنوی رسید، که در یک سخنرانی فرمود: (1)

"و لم یَجمع بَیتٌ واحِدٌ یَومئذٍ فی الإسلامِ غیرَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) و خدیجةَ و أنا ثالثهما.

أری نُور الوَحی و الرّسالةِ، و أشُمّ ریحَ النُّبوّة. و لقد سمعتُ رَنّةً الشّیطان حینَ نَزلَ الوحی علیه (صلی الله علیه و آله و سلم) فقُلتُ: یا رسولَ الله ما هذه الرّنّةُ؟

فقال: «هذا الشیطانُ قد أَیِسَ مِن عِبادَتِهِ. إنّکَ تَسمَعُ ما أسمَعُ وَ تَری ما أری الّا انّکَ لَستَ بِنَبِیٍّ، وَ لکِنّکَ لَوزیرٌ و إنّکَ لَعَلی خَیرٍ."

«در آن روزها، در هیچ خانه‎ای مسلمانی راه نیافت جز خانه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم  که خدیجه هم در آن بود و من سومین آنان بودم، من نور وحی و رسالت را می‎دیدم، و بوی نبوت را می‎بوئیدم، من هنگامی که وحی بر پیامبر فرود می‎آمد، ناله شیطان را شنیدم، گفتم ای رسول خدا، این ناله کیست؟ گفت: شیطان است که از پرستش خویش مأیوس گردید، فرمود: «علی! تو آنچه را من می‎شنوم، می‎شنوی، و آنچه را که من می‎بینم، می‎بینی، جز این که تو پیامبر نیستی، بلکه وزیر من بوده و به راه خیر می‎روی.»

پی‎نوشت:

1- خطبه 192/115، نهج البلاغه معجم الفهرس محمد دشتی .

 منبع:

امام علی علیه السلام و مسائل سیاسی، محمد دشتی، ج 9 .

نقش رهبری 

بزم سرور

عید مبارک

شهر علم و درِ علم

«حدیث مدینة العلم»

حدیث «مدینة العلم» یکی دیگر از مناقب مخصوص امام علی علیه السلام و از احادیث «متواتر» است که حضرت رسول اکرم در حق آن حضرت فرمود:

اگر برای دانستن علوم به امام علی علیه السلام مراجعه کنید، مانند آنست که به من مراجعه کرده‎اید.

خواه در زندگی من و یا بعد از مرگم باشد، مخصوصاً این روایت بیشتر به دوران رحلت رسول خدا مربوط می‎شود که علی بن ابیطالب علیه السلام را به صورت یک پناهگاه علمی برای امت اسلامی معرفی فرمود.

در بسیاری از روایات آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله بارها با علی خلوت می‎کرد و سخن می گفتند .

از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام پرسیدند:

رسول خدا چه چیز به شما بخشیده است؟

فرمود:

علّمنی الف بابٍ من العلم، فتح لی من کلّ بابٍ الف بابٍ . (2)

«هزار نوع علم به من آموخت که از هر نوع آن هزار علم دیگر بر من مکشوف گردید.»

پی‎نوشت‎ها:

1- ارشاد مفید، ص 15/ بحارالانوار، ج 40، ص 200، بطور مشروح آورده / مستدرک حاکم، ج3، ص 126، از ابن عباس و جابر بن عبدالله / تذکرة سبط ابن جوزی، ص 51.

2- ارشاد مفید، ص 15/ بحارالانوار، ج 40، ص 213 – 218.

منبع:

امام علی علیه السلام و مسائل سیاسی، محمد دشتی، ج 9 .

افتخار جانشینی پیامبر اکرم

«حدیث المنزلة»

در سال نهم هجرت، رسول خدا صلی الله علیه و آله به تبوک لشکر کشید، چون این مانور نظامی طول می‎کشید و آن حضرت تا مرزهای شام از مرکز حکومت دور می‎شد؛ لازم بود مردی توانا در مدینه جانشین آن حضرت شود تا مرکز حکومت کاملاً در امان باشد، بدین جهت صلاح دید که علی بن ابیطالب علیه السلام را در مدینه جانشین خود قرار دهد.

پس از حرکت رسول خدا منافقین در شهر شایع کردند که پیامبر نسبت به علی بن ابیطالب علیه‎السلام قهر کرده و بی مِهر شده است، به دلیل آن که او را با خود نمی‎برد.

این سخن بر آن حضرت سخت گران آمد، لذا در راه تبوک خودش را به پیامبر اکرم رسانید و عرض کرد:

یا رسول الله مردم چنین شایع کرده‎اند!

"و موسی به برادرش هارون گفت: در امت من جانشین من باش، و به اصلاح و پاکسازی همت کن و از راه انحرافی فاسدان اطاعت نکن."

پی‎نوشت‎ها:

1- معانی الاخبار، ص 74، از جابر بن عبدالله و سعد بن ابی وقّاص نقل کرد / مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 16/ صحیح بخاری، ج 5، ص 24، «باب مناقب علی علیه السلام»/ صحیح مسلم، ج 2، ص 360، «باب فضائل علی علیه السلام» / الغدیر، ج 3، ص 199.

2- سوره اعراف، آیه 142.

منبع:

امام علی علیه السلام و مسائل سیاسی، محمد دشتی، ج 9 .

افتخار عقد برادری با پیامبر اکرم

«حدیث مؤآخاة»

از فضیلت‎های منحصر به فرد امیرالمؤمنین علی علیه السلام حدیث «مؤاخاة» عقد برادری میان او رسول خدا صلی الله علیه و آله است که در میان همه مهاجرین و انصار تنها علی بن ابیطالب علیه‎السلام شایستگی آن را داشت که با رسول خدا عقد برادری ببندد.

علامه مجلسی در بحارالانوار می‎نویسد:

در این سال «اول هجرت» آن حضرت میان مهاجرین و انصار عقد برادری برقرار کرد که این برادری آنها را بر سه چیز وادار می‎ساخت:

1- مقاومت برای حق

2- فداکاری و کمک به یکدیگر

3- ارث بردن از یکدیگر

آنها نود نفر، چهل و پنج تن از مهاجرین و چهل و پنج تن از انصار بودند و این پیش از جنگ بدر بود و چون واقعه «بدر» پیش آمد خداوند آیه:

"و اولوا الارحام بعضهم اولی ببعضٍ فی کتاب الله (1) ؛ و خویشاوندان سببی بعضی از آنها بر بعضی دیگر برتری دارند در کتاب خدا" ؛

را نازل فرمود که جریان ارث بردن نسخ گردید.(2)

به هر حال رسول خدا صلی الله علیه و آله در این اقدام، یکایک اصحاب و یاران را با هم برادر کرد، که دست در دست هم گذاشتند و عقد برادری خواندند .

اما علی بن ابیطالب علیه السلام را با کسی برادر نکرد. آن حضرت از این کار بسیار غمگین شد و گفت:

یا رسول الله پدر و مادرم فدای تو باد، مرا با کسی برادر نکردی؟

پیامبر اکرم فرمود:

یا علی تو را برای خود نگاه داشتم، تو برادر منی و من برادر تو هستم. «انت اخی و انا اخوک یا علیّ.» (3)

امام رضا علیه السلام از حضرت علی علیه السلام نقل کرده است که آن حضرت فرمود:

انا عبدُالله و اخو رسوله لا یقولها بعدی الاّ کذّاب . (4)

«من بنده خدا و برادر رسول خدا هستم و هیچ کس بعد از من این ادعا را نمی‎کند، جز دروغگو .»

پی‎نوشت‎ها:

1- انفال، آیه 75 / احزاب، آیه 6 .

2- بحار الانوار، ج 19، ص 130 .

3- بحارالانوار، ج 38، ص 330- 347/ صحیح ترمذی، ج 5، ص 636، «باب مناقب علی بن ابیطالب علیه‎السلام»/ اسدالغابة، ج 4، ص 16/ الغدیر، ج 3، ص 174 .

4- بحارالانوار، ج 38، ص 334 .

منبع:

امام علی علیه السلام و مسائل سیاسی، محمد دشتی، ج 9 .